YÜKSEK KAÇAKÇILIK RİSKLİ EŞYALAR ve CEZALAR.
Yüksek Kaçakçılık Riskli eşyaların en önemli ve sık karşılaşılanları aşağıda tanımlanmıştır ;
AKARYAKIT KAÇAKÇILIĞI.
Ulusal marker uygulamasına tabi olup da Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun belirlediği seviyenin altında ulusal marker içeren veya hiç içermeyen akaryakıt kaçak akaryakıt olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca akaryakıt haricinde kalan madeni,bitkisel, hayvansal ve atık yağların çeşitli işlemlerden geçirilmesi ile elde edilen on numara yağ olarak da bilinen kaçak akaryakıtın illegal yollarla piyasaya sürüldüğü görülmektedir.
Kaçak akaryakıt kullanımı; araçların motor aksamına geri dönüşü olmayan veya yüksek maliyetli hasarlar bırakmakla birlikte araç yangınlarına da sebep olabilmektedir. Ayrıca toplum sağlığının yanı sıra kükürt ve karbon salınımını artırarak çevre kirliliğine yol açmakta ve hayat kalitemizi düşürmektedir.
Akaryakıt kaçakçılığı ile mücadele edilerek, insan sağlığı ve çevre kirliliğini etkileyen faktörlerin en aza indirilme hedefinin yanında haksız kazancın da önüne geçilerek ülke ekonomisine de katkı sağlanmaktadır. Bunun için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından lisanslandırılmış akaryakıt satış noktalarından ürün alımı yapılması, bu satış noktalarındaki fiyat değişkenlikleri ve satış sonrası işletme tarafından fiş/fatura verilmemesi gibi durumlarla beraber kaçak ürün satışı yapan kişi ve işletmelerin kolluk birimlerine bildirilmesi mücadele çalışmalarına büyük katkı sağlayacaktır.
EŞYA(EMTİA) KAÇAKÇILIĞI.
Emtia; kelime anlamı her türlü alınabilir satılabilir eşya anlamına gelmektedir. Tütün ve tütün ürünleri, alkollü içki, akaryakıt ve tarihi eser haricinde kalan her türlü yabancı menşeili eşyanın, gümrük işlemlerinde usulsüzlük yapılması ve sınır ihlalleri ile piyasaya sürülmek üzere ülke içinde bırakılması emtia kaçakçılığı olarak adlandırılır.
Vatandaşlarımız bu ürünlere yönelik yapacakları alışverişlerde ürünün reel piyasasını bilerek hareket etmeli, piyasa fiyatının oldukça altında satışa sunulan ürünlerin kaçak ürün olabileceği unutulmamalıdır.
Son dönemlerde emtia kaçakçılğı olaylarında oldukça sık karşılaşılan klonlanmış cep telefonunun tespiti amacıyla, arama ekranında *#06# tuşlandığında ulaşılan IMEI ile cihaz kasasında IMEI numaralarının karşılaştırılarak fark olup olmadığı fiziki olarak kontrol edilebilir. Ayrıca; ulaşılan IMEI’ler www.turkiye.gov.tr/imei-sorgulama adresinden sorgulanarak farklı marka ve model cep telefonlarına ait olup olmadığı veya kayıtlı olup olmadığı kontrol edilebilir. Kaçak olarak iç piyasaya sürülüp fiyatının uygun olmasından dolayı cazip görünen bazı elektronik eşyaların şarj edilirken ve kullanılırken patlayarak cana ve mala karşı ciddi tehlike oluşturacak olaylara sebebiyet verebileceği de unutulmamalıdır.
Kaçak olduğundan şüphelenilen ve kullanılması durumunda ölüm olaylarına sebebiyet veren ilaçlar için ise, üretim veya ithalattan başlayarak geçtikleri her noktanın takip edildiği www.its.gov.tr adresinden İlaç Takip Sistemi’ne (İTS) dahil olup olmadıkları sorgulanabilir.
KÜLTÜR ve TABİAT VARLIKLARI KAÇAKÇILIĞI.
Tarihi eser kaçakçılığı, kültür ve tabiat varlıklarının kaçak kazılar ve soygunlarla temin edilerek yurtiçinde veya dışında satılmasıdır. Ülkemizin, çok sayıda tarihi medeniyetlere ait eserlere sahip olması nedeniyle yoğun turist akınına uğraması uluslararası alanda tanıtımına en büyük katkıyı sağlanmaktadır. Ayrıca eserlerin sergilendiği dünyaca ünlü müzelerimizin ziyaret edilmesi ülke ekonomisine katkı sunmaktadır.
Ülkemize ait tarihi eserlerin, gerek yurt içerisinde gerekse de yurtdışına kaçırılarak müzayede evleri ve sanat galerilerinde yasa dışı olarak ticaretinin yapılması;
- İnsanlığın ortak kültürel mirası olan ve ait oldukları toplumlara ışık tutarak onlara dair bilgiler veren kültürel mirasımızın devamlılığını ve sonraki nesillere aktarılmasını engellemekte,
- Bilimsel çalışmalara zarar vermekte,
- Turizm ve ülke ekonomisi açısından tehdit oluşturmakta,
- Yurt dışına kaçırılması halinde iadesi için gerekli girişimlerde bulunulması suçla mücadeleden daha fazla maddi külfet oluşturmakta ve Ülkemizin uluslararası alanda kültürel egemenliğine gölge düşürmektedir.
Tarihi eserlerimiz, bulundukları yerlerden çıkarılarak çeşitli ortamlarda ve sosyal medya platformlarında yasadışı bir şekilde satılmaktadır. Son zamanlarda sahte eserlerin define üzerine oluşturulan internet sitelerinde gerçekmiş gibi satışa sunularak vatandaşlarımızın dolandırılmak istendiği sıkça görülmektedir. Bu nedenle vatandaşlarımızın bu konuda dikkatli olması gerekmektedir.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma kanununa göre 3 gün içerisinde bulunan bir eserin herhangi bir devlet kurumuna iletilmemesi cezai sorumluluk doğuracağı unutulmamalıdır.
TÜTÜN MAMULLERİ ve ALKOLLÜ İÇKİ KAÇAKÇILIĞI.
Tütün mamulleri ve alkollü içkiler ilgili mevzuatlar çerçevesinde bandrollü olarak satılmaktadırlar. Bandrolsüz, sahte/taklit bandrollü, mükerrer bandrol ve bandrol orijinal olmasına rağmen içeriği sahte olan ürünler tütün mamulleri ve alkollü içki kaçakçılığı konusunu oluşturur.
Kaçak tütün mamulleri ile alkollü içkinin satışı suç olmakla beraber sahte alkollü içkinin ölümlere ve insan vücudunda geri dönüşümü olmayan kalıcı tahribatlara sebebiyet verdiği unutulmamalıdır. Vatandaşlarımız, bu hususlarda duyarlı olmalı ve kaçak/sahte alkollü içki ile tütün mamulleri satışının ve üretiminin yapıldığına yönelik bilgi edinmesi halinde kolluk birimlerine haber vermelidir.
Tütün mamulleri ve alkollü içki satın alan vatandaşların ilk olarak kutu/şişe üzerindeki bandrolleri kontrol ederek almaları gerekmektedir. Yıpranmış bandrollü ürünler mükerrer bandrol olabileceğinden alınmamalıdır. Akıllı telefonlara yüklenebilen BUIS uygulaması ile alınacak ürünün üzerindeki bandrolün orijinalliği kontrol edilebilmektedir.
Bu konuda detaylandırılmış bilgiler ‘’Hizmetlerimiz/Gümrük Müşavirliği Hizmetleri/Gümrük Risk Yönetimi’’ bölümünde bulunmaktadır.
KAÇAKÇILIK SUÇLARI NELERDİR ?
Kaçakçılık suçu, ülke içerisine izinsiz giren eşyaların, dış ticaretin gerilemesine ve devlet açısından önemli bir gelir kaynağı olan gümrük vergilerinin alınamamasına neden olmasından dolayı kaçakçılıkla mücadele açısından 5607 sayılı kanunda suç olarak düzenlenmiştir. Kaçakçılık suçu , ithalatı veya ihracı yasak bir eşyanın ülkeye sokulması veyahut ithalatı, ihracı mümkün olanlarında zorunlu gümrük vergilerinin ödenmemesi için gümrükten kaçırılarak, ülke içine yasa dışı yollardan sokulması ya da çıkarılması şekillerinde ortaya çıkabilir. Ancak yine de kaçakçılık suçunu bunlarla da kapsamlı tutamayız. Örneğin, eşya izin dahilinde sokulsa bile amaç dışı kullanılabilir veya ihraç edilmeyen eşya ihraç edilmiş gibi gösterilebilir. Görüldüğü üzere kaçakçılık suçu tek bir şekilde tanımlanamamaktadır. Kaçakçılık suçu “ekonomik suçlar” olarak sayılmaktadır. Çünkü, hem devletin ekonomik giderlerinde kayıplar yaşanması hem de suça konu olan eşyaların ekonomik bir değeri olmasından kaynaklıdır.
Kaçakçılık suçuna konu olan fiiller Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3. maddesinde düzenlenmiştir. Ancak Kaçakçılık Mücadele Kanununa uygulama açısından aşağıdaki suçlar girmemektedir. Çünkü sayılacak olan kaçakçılık suçları ayrı kanunlarda ele alınarak zaten yaptırıma bağlanmıştır.
● Kültür varlıklarının ticareti ve kaçakçılığı suçu, (tarihi eser kaçakçılığı)
● Silah kaçakçılığı suçu,
● Kaçak alkol ve tütün üretme suçu,
● Uyuşturucu ve uyarıcı madde kaçakçılığı suçu.
Kaçakçılık Suçu ve Cezası (Gümrük Kaçakçılığı).
Kaçakçılık Suçu’na başka bir ifade ile,gümrük işlemlerine tabi tutulmayan eşyadan kaynaklı oluşan kamu zararından dolayı “Gümrük Kaçakçılığı Suçu” da denilmektedir. Gümrük Kaçakçılığı suçu; ithalat ve ihracat kaçakçılığı olarak iki şekilde irdelenebilir;
İthalat Kaçakçılığı Suçu ;
- Gümrük İşlemlerine Tabi Tutulmamak Suretiyle Ülkeye Eşya Sokma (5607 sayılı kanun md. 3/1)
Eşyanın, yurtdışından ülkeye sokulurken gümrük işlemlerinden geçirilmemesi İthalat Kaçakçılığı suçunu oluşturur. Gümrük işlemlerine tabi tutulmayan eşya için iki suç tipi öngörülmüş ve buna göre ceza belirlenmiştir:
1)Gümrük işlemlerine tabi tutulmayan bir eşyanın, gümrük kapılarından ülke içine sokulması. Cezası 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 10.000 güne kadar adli para cezasıdır.
2)Eşyanın, gümrük kapıları dışından ülkeye sokulmasıdır. Bu halde verilecek ceza üçte birinden yarısına kadar artırılır.
İthalat kaçakçılığı suçu oluşması için, eşyanın ithali yasak olmayan eşya türlerinden veyahut ithalat vergilerinden muaf olmaması gerekir. Çünkü ithali yasak olan eşyanın ülke içine sokulması bu maddenin devamındaki fıkrada (md. 3/7) ayrıca düzenlenmiştir.
- Eşyayı, Aldatıcı İşlemlerle İthal Etme Suçu (md. 3/2)
Gümrük işlemlerinden geçen eşya için vergiyi eksik veyahut hiç ödememek için aldatıcı işlemlerde, davranışlarda bulunulmasıdır. Özel veya resmi evrakta sahtecilik yapılarak aldatıcı işlemlerde bulunulması uygulamada en çok karşılaşılan haldir. Cezası ise, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezasıdır.
- Transit Rejimi Çerçevesinde Taşınan Eşyanın Gümrük Bölgesinde Bırakılması(md 3/3)
Transit rejimi, ticaret politikası önlemlerine ve ithalat vergilerine tabi tutulmayan yani serbest dolaşıma girmemiş veya ihracatla ilgili gümrük işlemleri tamamlanmış; Türkiye Gümrük Bölgesi içinde bir noktadan diğerine taşınırken gümrük gözetimi altında taşınmasıdır. Transit rejimi çerçevesinde taşınan yani serbest dolaşımda olmayan bir eşyanın gümrük bölgesi içinde bırakılması bu suçu oluşturur. Cezası, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır.
- Bir Amaç Doğrultusunda Getirilen Eşyanın Yurtdışına Çıkarılmış Gibi Yapılması (md. 3/ 4)
Belirli bir amaç için kullanmak üzere veyahut işlenmek üzere; geçici ithalat ve dahilde işleme için ülkeye getirilen bir eşya söz konusudur. Bu eşyanın hile ile yani evrakta sahtecilik yapılarak, yurt dışına çıkarılmış gibi işlem yapılması bu suçun konusunu oluşturur. Cezası, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır.
- İthalat Kaçaklığı Yapılmış Eşyayı, Bilerek Yurtiçinde Satma, Satışa Sunma, Satın Alma, Taşıma, Saklama Suçu (md. 3/ 5)
Kaçakçılık suçu tamamlandıktan sonra, bu suçtan bağımsız olarak yurtiçinde satma, satın alma, satışa arz etme veyahut taşıma, saklama olarak suçun işlenmesidir. Suç konusu eşya, gümrük rejimine bağlı tutulmayan, evrakta sahtecilik yapılarak ithal edilmiş eşya, transit rejim çerçevesinde ithal edilen veyahut geçici ithalat için getirilen; yani yukarda sayılan fıkralardaki suç tipleri çerçevesindeki eşyaların, başkaları tarafından kaçakçılık suçu tamamlandıktan sonra bir başkasının bu eşyaları ticari amaç için kullanması bu suçu oluşturur. Cezası, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır.
- İthalat Amacına Aykırı Olarak Eşyayı kullanma, Satışa Sunma, Satma, Kabul Etme, Devretme Suçu ( md. 3/ 6)
Özel kanunlar gereği vergiden kısmen veya tamamen muaf tutularak ithal edilen eşyanın, belirlenen amaç dışında kullanılmasıyla suç meydana gelir. Bu şekilde bir eşya türünü amacı dışında kullanıma tahsis eden, satışa arz eden, satan, devreden, ya da eşyanın bu suçu oluşturduğunu bilerek satın alan, kabul eden kişiler cezalandırılır. Cezası, 6 aydan 2 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır.
- İthalatı Yasak Olan Eşyanın İthal Edilmesi, Suç Konusu Olduğunu Bilerek Satılması, Taşınması veyahut Satın Alınması, Saklanması Suçu (md. 3/7)
Yasalar ile ülkeye sokulması yasaklanmış eşyaların ülkeye sokulması dahilinde bu suç oluşmuş olur. Ancak eşyanın ithal edilmesinin yasaklanması kanun tarafından yapılmış olmalıdır. Buna rağmen ülkeye sokulması, suç konusu eşyanın yasak olarak ithal edildiğini bilerek satın alan, satan, satışa arz eden, taşıyan, saklayan kişi cezalandırılır. Bu suçun cezası, yapılan fiil daha ağır bir cezayı gerektiren bir suç olmadığı sürece 2 yıldan 6 yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezasıdır.
İhracat Kaçakçılığı Suçu ;
- İhracatı Kanunla Yasaklanmış Eşyayı İhraç Etme (md. 3/8)
Kanun ile ihracatı yasaklanmış olan eşyanın, Türkiye Gümrük Bölgesinden çıkartılmasıyla suç işlenmiş olur. Yapılan suç konusu fiil daha ağır cezayı gerektiren başka suç oluşmuyorsa 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası öngörülmüştür.
- Hayali İhracat Suçu (md. 3/9)
Eşyanın ihracat işlemlerinin, devletin ticaret politikası önlemlerine uygun ve ihracat vergilerinin eksiksiz ödenmesi ve usulüne uygun çıkışının yapılması gerekir. Eşyanın ihracat işlemleri, uygunluğunun denetlenmesini gümrük idaresi yapmaktadır.
İhracat işlemlerinin hayali gerçekleşmesi suçu, eşyanın usulüne uygun ihracat işlemleri yapılmadığı halde teşvik, sübvansiyon veya parasal iadelerden yararlanmak için yapılmış gibi gösterilmesi veya İhracat işlemleri gerçekleştirilen eşyanın cinsi, miktarı, fiyatının farklı gösterilmesi halinde suç gerçeklemiş olur.
- Alkol, Tütün, Sigara Kaçakçılığı Suçu (md. 3/10)
Gümrük işlemlerine tabi tutulmayarak kaçak olarak sigara, sigara kağıdı, tütün veya mamulleri, etil alkol, metanol, alkollü içkilerin ülkeye sokulması veyahut yurtdışına çıkarılması bu suçun konusunu oluşturur.
- Akaryakıt ve Petrol Kaçakçılığı (md. 3/11)
Ulusal marker uygulamasına tabi olan, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından belirlenen seviyenin altında ulusal marker içeren veya içermeyen akaryakıtın ticari amaç güdülerek üretilmesi, bulundurulması veyahut nakledilmesi, satışa arz edilmesi veyahut suça konu olduğunu bilerek satın alınması halinde kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Akaryakıtın bu suça tabi olarak kaçak şekilde yurda sokulması halinde ceza 3/10’a göre belirlenir.
