DENİZyolu TAŞIMACILIĞI NEDİR?
Deniz taşımacılığı, malların veya kişilerin denizlerde gemilerle taşınmasıdır. Bu taşıma biçimi hem dünya genelinde hem de Türkiye’de önemli bir rol oynamaktadır. Genellikle büyük miktarlarda mal taşıma ihtiyacı olan şirketler tarafından tercih edilen bir seçenektir. Daha düşük maliyetlerle büyük hacimli yükleri uzak mesafelere taşımak için kullanılır. Aynı zamanda büyük gemilerin kullanılması, deniz yolu taşımacılığında daha fazla yük taşınabilmesini sağlar. Dünya genelinde, deniz taşımacılığı uluslararası ticaretin büyük bir kısmını oluşturduğu bilinmektedir. Türkiye’de de, denizyolu taşımacılığı önemli bir sektördür ve Boğazlar sayesinde stratejik bir konuma sahiptir. Ülkenin hem içe dönük hem de dış ticaretinde deniz yolu taşımacılığı büyük bir rol oynamaktadır.
DENİZYOLU TAŞIMACILIĞININ TERCİH EDİLME SEBEPLERİ
- Sanayi hammaddesini oluşturan yükler, denizyolu ile tek seferde ve büyük miktarlarda taşınabilmektedir. Bu açıdan denizyolu taşımacılığı diğer taşımacılık türlerine göre daha ekonomiktir.
- Denizyolu taşımacılığı en güvenli lojistik türlerinden biridir. Özellikle karayolu ve havayolu taşımacılığında ülkeler arası taşıma yapılırken, diğer ülkelerin karayolu ve havayolu sahaları kullanılmakta ve bu durum zaman zaman gerginliklere sebep olabilmektedir. Bu da ticareti olumsuz yönde etkilemektedir. Oysaki denizyolu lojistiğinde ülkeler arası sınır aşımı problemi yaşanmamaktadır. Bu da büyük avantaj sağlamaktadır.
- Yine tek seferde yüksek miktarlarda yük taşınabilme özelliği sebebiyle diğer taşımacılık türlerine göre enerji tüketimi azdır. Bu da hem maliyetler hem de doğal kaynaklar açısından olumlu etki yaratmaktadır.
- Denizyolu taşımacılığının değişken maliyetleri oldukça azdır ve karayoluna göre yedi kat, demiryoluna göre üç buçuk kat daha ucuz; yakıt tüketimi bakımından da, karayolundan dört kat, demiryolundan iki kat daha ucuzdur.
- Gelişmiş yükleme, boşaltma teknikleri ve limanların yapısal özellikleri sebebiyle denizyolu ile yapılan taşımacılık çok daha hızlıdır.
Denizyolu taşımacılığı, genel anlamda incelendiğinde sefer türlerine göre iki grupta ele alınabilir;
- Düzensiz (Tramp) Taşımacılık
- Düzenli (Liner) Taşımacılık
Düzensiz (Tramp) Taşımacılık: Bu taşıma türünde aslolan bir yükün varlığıdır. Çünkü gemiler dünya genelinde nerede yük bulurlarsa oraya giderek, yükün taşınması işlemini gerçekleştirmektedirler. Tramp taşımacılık, genel anlamda yer altı madenleri, ham petrol, kereste, kömür gibi taşınırken geminin tamamını ya da büyük bir kısmını dolduran maddelerin tek seferde taşınması için kullanılan bir taşıma şeklidir. Taşımanın gerçekleşmesi yükün varlığına bağlı olduğu için bu taşımacılık türünde belirli bir navlundan bahsetmek kolay değildir. Bu nedenle armatörler gemilerini yük olma ihtimalinin daha çok olduğu limanlara yöneltmeyi tercih ederler. Yük ağırlığına göre sınıflandırılır. Kömür, hububat, maden cevherleri, şeker, gübre gibi yüklerin taşınmasında ve özellikle mevsimsel yükler söz konusu olduğunda tramp taşımacılık tercih edilmektedir. Bu taşımacılık türünde gemiler dolmadan sefere çıkmazlar.
Düzenli (Liner) Taşımacılık: Bu taşımacılık türü, tramp taşımacılığın aksine yükün değil hizmetin ön planda olduğu bir taşımacılık türüdür. Liner taşımacılıkta, gemilerin kalkış, varış ve aktarma limanları önceden belirlenmiş durumdadır. Gemiler belirlenen bu limanlara yine belirlenen tarihlerde uğrayarak yükleme ve boşaltma işlemlerini gerçekleştirirler. Bu taşımacılık türünde yük genel olarak heterojendir. Parça yük olarak tanımlanan bu yükler ambalajlı şekilde ya da adet esasına göre gemilere yüklenmektedir. Liner taşımacılık türünde, gemilerin dolup dolmaması önem teşkil etmemektedir. Konteyner taşımacılığı ve Ro-Ro taşımacılık türleri liner taşımacılık türünün en güzel örneklerdir.
DENİZYOLU TAŞIMACILIĞI TÜRLERİ NELERDİR?
Yük ve gemi türlerine göre ele alındığında ise denizyolu taşımacılığı farklı kulvarlarda değerlendirilebilir. Bu başlıklar sırasıyla;
Tehlikeli madde taşımacılığı olarak da değerlendirilebilecek bu başlık altında, tankerler aracılığı ile petrol ve petrol ürünleri, gaz ve kimyevi maddeler gibi sıvı yükler taşınmaktadır. Yükler, kıyıdan yapılan pompalama sistemi ile gemilerde bulunan tankerlere aktarılmakta, boşaltım işlemi ise daha sonra geminin kendi pompalama sistemi ile sağlanmaktadır. Tanker taşımacılığında ağırlıklı olarak iki tür tanker kullanımı söz konusudur. LPG olarak adlandırılan sıvılaştırılmış petrol gazı taşıması yapan tankerler ve LNG olarak adlandırılan sıvılaştırılmış doğal gaz taşıyan tankerler.
Liner taşımacılığın en güzel örneklerinden biri olan Ro-Ro taşımacılığında deniz bağlantısı karayolu ile sağlanmaktadır. Ro-Ro gemileri kamyon ve tır gibi, yükle dolu tekerlekli araçları taşıyan büyük gemilerdir. Kapıdan kapıya ya da depodan depoya gerçekleştirilen taşımacılık işlemlerinde tercih edilen bir denizyolu taşımacılığı türüdür.
Çeşitli eşyaları taşımak için uluslararası standartlara göre imal edilen büyük sandıklar olarak tanımlanan konteynerler, denizyolu taşımacılığında kullanılan en önemli unsurlardır. ISO standartlarına göre genel anlamda 20’lik,40’lık,45’lik olarak gruplandırılabileceğimiz konteynerler denizyolu taşımacılığının %85’inde kullanılmaktadır.
Tarihi Vikingler’e kadar uzanan denizyolu taşımacılığının geliştiği ilk zamanları ele aldığımızda yüklerin, gemilerin içindeki hangarlarda parça parça ya da çuvallarla taşındığını söylememiz mümkün. Yükleme ve boşaltma işleminin gereğinden çok daha uzun sürmesine sebep olan bu durum 1930’lu yıllarda Malcolm McLean’ın birkaç denemeden sonra bugünkü şeklini almaya başlayan “konteyner”ı bulmasıyla çok daha pratik hale gelmiştir. 1956 yılında 58 konteynerlik bir gemi ile yapılan ilk konteyner taşımasından günümüze denizyolu taşımacılığının kapasitesi oldukça büyük bir artış göstermiştir. Günümüzde ise 8.000-10.000 TEU kapasiteli konteyner gemileri uluslararası sularda taşımacılık yapmaktadır.
Konteyner taşımacılığı genellikle parça yük (genel kargo) taşımacılığını içermekte ve genellikle düzenli taşımacılıkta kullanılmaktadır.
Konteynerler, genellikle gemilerin kendi vinçleri ile yüklenip boşaltılmaktadır. Bu durum yükleme ve boşaltma işleminin çok daha pratik şekilde gerçekleştirilmesine ve zamandan tasarruf edilmesine sebebiyet vermektedir. Bu sayede gemilerin limanda bekleme süreleri kısalmakta, kapıdan kapıya taşımacılığın çok daha rahat yapılmasına imkan sağlamaktadır. Konteyner taşımacılığının en büyük dezavantajı, konteyner taşımacılığı yapan gemilerin tasarım maliyetlerinin yüksek olmasıdır.
Gemilerin, petrol veya kuru yükleri taşımak için dizayn edildiği taşımacılık türüdür.Maden cevheri, petrol taşıyıcıları, hububat bu tür taşımacılığın kapsamındadır.
Maden cevheri, hububat, kömür, çimento, tuz, şeker gibi dökme yüklerin taşındığı taşımacılık şeklidir. Bu tür yükler, yapılarından kaynaklanan sebeplerle gemiye yüklenmeleri ve boşaltılmaları esnasında ara kapıların kullanımına ihtiyaç duymaktadırlar. Bu ara kapılar sayesinde yükleme ve boşaltma giderlerinin minimalize edilmesi hedeflenmektedir.
- LCL (Konteyner yükünden az) nakliye
Bu tür deniz taşımacılığı, tam bir konteyner yükünden daha az olan az miktarda kargo içindir. Dolu bir konteyneri dolduracak kadar yükü olmayan küçük ve orta ölçekli işletmeler tarafından sıklıkla kullanılır.
Bu tür deniz taşımacılığı, özel elleçleme, ekipman ve nakliye gerektiren büyük boyutlu, ağır veya karmaşık yükler içindir. Bu tip yük inşaat, madencilik, petrol ve gaz endüstrisi ve diğer özel sektörler için kullanılmaktadır.
DENİZYOLU LOJİSTİK YÖNETİMİ ;
- (Deniz) Konşimento(su) (B/L) (Bill of Lading): Konşimento, taşıma amacıyla yükün gemice teslim alındığını gösteren bir belgedir. O nedenle “teslim alma belgesi” de denebilir. Bu belge ile yük üzerinde taşıma hizmetinden doğan hak ve sorumluluklar taşıyana geçer,dolayısıyle konşimentoda taşıma, teslim alma ve teslim etme koşulları bulunur. Konşimento “kıymetli evrak” hükmünü haiz bir belgedir.
- Konşimento’nun özellikleri şunlardır:
Taşıyan yönünden bir alındıdır.
Yükleyici ile taşıyan arasında bir sözleşme yapıldığının kanıtıdır (dayanağıdır).
Kıymetli evrak (negotiable document) niteliğindedir. Yük taşınırken bile konşimento ile değiştirebilir; yani alınıp satılabilir.
- Konşimento, taşıyan ve taşıtana-gerektiğinde üçüncü kişilere-uygulamada kolaylıklar sağlayacak bazı bilgiler içerir. Bunlar:
yükleyicinin adı ve unvanı
taşıtın (geminin) adı
yükün nitelikleri (marka, içerik, ağırlık, hacim vb.)
yükleme limanı
boşaltma limanı
navlun (ödenme yeri ve biçimi)
alıcının adı, unvanı
Konşimento numarası
düzenleniş tarihi ve kopya sayısı
kaptan ya da acentenin imzası ve tarih.
- Yükleme Ordinosu (Mate’s Receipt): Yükün gemiye yüklenmek üzere teslim alındığını belirleyen makbuzdur. Yükleme öncesinde yükleyiciye verilir. Yük, gemiye yüklendikten sonra konşimentoyla değiştirilir. Bir tür güvence belgesidir.
- Delivery Order: Tek konşimentoyla taşınan parsiyel (yani birden çok alıcısı olan) yüklerde alıcıları belirlemek için düzenlenir. Kıymetli evrak niteliği yoktur.
- Manifesto (Manifest): Geminin varış limanlarına göre, gemideki yükün tüm özelliklerinin yazıldığı bir dökümandır. Yükleme limanındaki acente tarafından, konşimento içeriğine göre hazırlanır.
- Navlun Mukavelesi (Charter Party=C/P): Bir malın iki liman arasında taşınması için hazırlanmış sözleşmedir. Yük, bu anlaşma esaslarına göre taşınır. C/P’de bir tarafta kiracı, diğer tarafta armatör yer alır. Navlun mukavelesi, taşıma ile ilgili tüm koşulları içerir.
DENİZYOLU TAŞIMACILIĞININ AVANTAJLARI NELERDİR ?
Denizyolu taşımacılığı birçok farklı açıdan avantaj sağlar. Bu avantajlardan en önemlisi diğer taşımacılık yöntemlerine oranla çok daha az maliyetli olmasıdır. Denizyolu taşımacılığı fiyatları; taşıma yöntemine, mesafeye ve ürünlerin özelliklerine bağlı olarak şekillenir. Bu taşımacılığın avantajlarından bir diğeri, çok büyük miktardaki yüklerin tek seferde nakledilmesini sağlamasıdır. Bununla birlikte kırılma ve zarar görme gibi ihtimali bulunan değerli yüklerin taşınması için de avantajlı bir taşımacılıktır. Deniz taşımacılığının en önemli avantajlarından bir tanesi de dünyanın her noktasına ulaşım sağlanabilmesidir. Uluslararası taşımacılığın en güvenli yöntemi olan denizyolunda, ülkeler arası sınır aşımı problemi yaşanmaz. Uzun yıllardır otomotiv, tekstil, teknoloji, e-ticaret gibi birçok sektörde faaliyet göstermekte olan firmalara lojistik hizmeti sunan Tunaset ile siz de işletmeniz için en avantajlı yöntemi kolayca belirleyebilirsiniz.
